SKĐS - Trong Đông y, nhiều loài vật được dùng làm thuốc nhưng dê là con vật có nhiều bộ phận được dùng làm thuốc Đông y nhiều nhất để chữa bệnh hoặc để làm thuốc bổ dưỡng như...
Trong Đông y, nhiều loài vật được dùng làm thuốc nhưng dê là con vật có nhiều bộ phận được dùng làm thuốc Đông y nhiều nhất để chữa bệnh hoặc để làm thuốc bổ dưỡng như: dương nhục, sơn dương nhục, linh dương giác, huyết dê, dạ dày dê, thận dê, dương vật dê, gan dê, tinh hoàn dê, xương dê. Chưa kể dùng các bộ phận của dê để làm thực phẩm chế các món ăn từ dê là một loại đặc sản mà không chỉ người Việt Nam mà bạn bè quốc tế cũng ưa thích. Trong bài này chúng tôi chỉ đề cập đến việc sử dụng thịt và xương dê để làm thuốc.
Thịt dê hầm hoàng kỳ dành cho người mắc chứng hư lao thường mỏi mệt, ăn ngủ kém.
Thịt dê dương nhục: thịt dê vị đắng ngọt, tính đại ôn, vào kinh tâm can, tỳ, vị. Có tác dụng ích tâm tỳ nên dùng để làm thuốc bổ dưỡng cơ thể.
Người mắc chứng hàn hay bị cảm lạnh, có thể dùng dương nhục phối hợp với bài Hoàng kỳ kiến trung thang gia vị: hoàng kỳ 16g, bạch thược 12g, quế chi 10g, sinh khương 12g, đại táo 12g, bạch truật 12g, phục linh 12g, sa nhân 8g, biển đậu 12g, nhục quế 6g... làm viên hoàn uống để phòng và điều trị một số chứng bệnh thuộc hàn.
Người mắc chứng hư lao thường mỏi mệt, ăn ngủ kém có thể dùng dương nhục kết hợp với bài Bổ trung ích khí gồm: hoàng kỳ 16g, nhân sâm 12g, cam thảo 4g, đương qui 12g, trần bì 12g, thăng ma 8g, sài hồ 6g bạch truật 12g, Tùy chứng có thể gia giảm để điều trị.
Người thận dương kém, dương vật cương cứng không bền có thể dùng dương nhục và tinh hoàn của dê kết hợp với bài Tỏa dương cố tinh hoàn gồm: lộc nhung 12g, long cốt 16g, mẫu lệ 16g, tỏa dương 12g, thỏ ty tử 16g, liên tử 12g, ngưu tất 8g, bổ cốt chỉ 12g, đỗ trọng 12g, nhục thung dung 8g, tiểu hồi hương 6g, ba kích 12g, thục địa 12g, hoài sơn 12g, sơn thù du 8g, phục linh 12g, đan bì 8g, trạch tả 8g, tri mẫu 12g, hoàng bá 12g... làm viên uống hàng ngày để điều trị chứng rối loạn cường dương.
Trẻ em cơ thể yếu có thể dùng dương nhục kết hợp với một số vị thuốc như bạch truật 12g, hoàng kỳ 12g, nhân sâm 8g, hoài sơn 12g, biển đậu 12g... làm viên hoàn mật ong cho uống hàng ngày để giúp trẻ chóng phát triển.
Phụ nữ mắc chứng sẩy thai nhiều lần, thường gọi là lưu sản. Dương nhục phối hợp với bài thuốc Bát trân thang gia vị để điều trị kết quả tốt. Bài thuốc gồm: đương qui 12g, xuyên khung 8g, bạch thược 12g, thục địa 16g, nhân sâm 12g, bạch truật 12g, phục linh 12g, cam thảo 6g, sinh khương 12g, đại táo 12g, gia tục đoạn 16g, hoàng cầm 8g, sa nhân 12g, hoàng kỳ 12g. Làm viên hoàn mật ong ngày uống 2 lần mỗi lần 15g sau khi ăn sáng và ăn tối.
Sơn dương nhục (thịt dê rừng) là loại tốt kết hợp với một số bài thuốc Đông y có thể điều trị người mắc chứng sơn lam trướng khí, người mắc chứng hư lao, bệnh lao phổi, phụ nữ mắc chứng bạch đới, người cao tuổi mắc chứng gân cơ co cứng...
Dạ dày dê: Là vị thuốc điều trị chứng can khí uất phản vị (Tây y gọi là chứng trào ngược), ăn vào là nôn ra hoặc trẻ em tỳ vị yếu ăn uống tiêu hóa kém. Hầm với bạch truật 12g, biển đậu 12g, hoài sơn 12g, bán hạ chế 8g, bạch thược 12g, sa nhân 8g...
Thận dê (bầu dục) làm sạch bóc bỏ màng đài bể thận nướng với hồ đào nhục, ngày ăn một quả với một ly rượu khoảng 30ml vào buổi tối để điều trị chứng cương cứng kém của nam giới và chứng nam nữ lãnh cảm tình dục.
Dương vật và hai túi tinh của dê điều trị chứng vô sinh của nam giới. Bài thuốc như sau: dương vật và hai túi tinh của dê (sấy khô) 5 bộ, thục địa 200g, kỷ tử 100g, đỗ trọng 100g, nhục thung dung 100g, ba kích 100g, hồ đào nhục 150g, trần bì 100g, hoàng bá 80g, bạch linh 100g, bạch thược 100g... Tán bột làm viên hoàn mật ong ngày uống 2 lần mỗi lần uống 10g.
Gan dê: có tác dụng làm sáng mắt phối hợp với bài minh mục địa hoàng hoàn gia giảm để điều trị chứng mắt kém do can khí kém tinh của gan không đưa lên mắt làm mắt mờ.
Xương dê: Làm sạch nấu cao có tác dụng đại bổ nguyên dương điều trị chứng nam giới liệt dương, di tinh, người cao tuổi đau nhức xương khớp. Nếu điều trị liệt dương thì phối hợp với bài Bát vị gia vị. Nếu điều trị chứng đau xương khớp thì phối hợp với bài Độc hoạt tang ký sinh: độc hoạt 8g, tang ký sinh 12g, tần giao 12g, phòng phong 12g, tế tân 4g, đương qui 8g, bạch thược 12g, xuyên khung 8g, sinh địa 12g, đỗ trọng 12g, ngưu tất 8g, nhân sâm 12g, phục linh 12g, cam thảo 4g, nhục quế 6g, gia vị. Nếu để bổ dưỡng thì phối hợp với bài Thập toàn đại bổ: đương qui 12g, xuyên khung 8g, bạch thược 12g, thục địa 12g, nhân sâm 12g, bạch truật 12g, phục linh 12g, cam thảo 4g, hoàng kỳ 12g, nhục quế 6g. Các bài thuốc trên ngâm riêng, cao xương dê ngâm riêng sau 30 ngày rót ra trộn lẫn với liều lượng 50/50 uống mỗi tối 30-40ml vào lúc ăn tối.
Lưu ý: người có đờm hỏa, thấp nhiệt, tà khí vượng thì không dùng thịt dê để làm thuốc hoặc để ăn uống. Chống chỉ định dùng sinh tố lúa mạch hoặc nước mắt quê hương với thịt dê rồi lái xe.
TTND.BS cao cấp. Nguyễn Xuân Hướng
Thịt dê, món ăn, vị thuốc quý
 |
Dê được nuôi lấy sữa, thịt làm thực phẩm rất ngon và bổ.
Đông y sử dụng thịt, sữa, xương, mật, gan, thận, sừng dê, v.v. làm thuốc chữa bệnh và bồi dưỡng cơ thể.
- Thịt dê có vị ngọt, tính nóng chữa suy nhược, ốm yếu, gầy còm, đau bụng, vào các kinh tỳ, vị, can.
- Tim dê có vị ngọt, tính ấm, có tác dụng bổ tim, chữa các bệnh thuộc hệ tuần hoàn, cơ tim suy yếu, huyết-áp thấp.
- Tiết dê có vị mặn, tính nóng, tác dụng giải độc, làm thuốc bổ máu, chữa choáng váng chóng mặt, nhức đầu, đau lưng, sau khi đẻ không thấy hành kinh.
- Sừng dê vị mặn, tính lạnh, không độc, chữa bụng to có thũng, cảm phải thấp nhiệt sưng đau, động kinh, phát điên giản, loạn huyết, liệt dương.
- Sữa dê có vị mặn, ngọt, tính mát, tác dụng bổ dưỡng rất cao, nhuận tràng nhẹ, dễ tiêu, rất tốt cho cơ thể trẻ em, người ốm và người cao tuổi, chữa dị ứng mũi, hen và eczema.
- Xương dê có vị mặn, tính bình, tác dụng làm tăng cường sức khỏe, được nấu cao để bồi dưỡng cho người gầy yếu, mới ốm dậy.
Dưới đây là một số bài thuốc hay:
Chữa liệt dương
Bài 1: - Thịt dê 200g
- Rau hẹ 100g
- Tỏi 30g
- Mắm, muối vừa đủ
Thịt dê làm sạch cắt miếng vừa, ướp mắm muối, ninh nhừ, khi thịt chín cho rau hẹ, tỏi vào đảo đều. Cứ 3 ngày ăn 1 lần, cần ăn nhiều ngày.
Bài 2: - Thịt dê 250g
- Trứng chim sẻ: 3 quả
- Muối vừa đủ
Thịt dê làm sạch thái miếng vừa, ướp muối đem hấp cách thủy, khi chín đập trứng chim sẻ vào trộn đều, hấp cách thủy 1 -2 phút là được. Ăn làm 2 lần trong ngày, cần ăn 5-7 ngày.
Chữa xuất tinh sớm
- Cật dê 1 đôi
- Quả dâu 20g
- Muối vừa đủ
Cật dê rửa sạch, bổ đôi, nhặt hết xơ trắng thái miếng, ướp muối. Quả dâu nhặt kỹ, rửa sạch, cho vào cật dê trộn đều, đem hấp cách thủy, ăn ngày 1 lần, cần ăn liền 5-7 ngày.
Chữa thiếu máu, thiếu chất sắt
- Gan dê 50g
- Cà chua 100 g.
- Muối vừa đủ
Gan dê rửa sạch, thái miếng, ướp muối. Cà chua rửa sạch, thái miếng bỏ hạt cho vào gan dê trộn đều, đem hấp cách thủy. Ngày ăn 1 lần, cần ăn liền 10-15 ngày.
Chữa kinh phong trẻ em
- Sừng dê 60g
Cho sừng dê vào nước sắc lấy 100 ml nước thuốc đặc, chia làm 2 lần uống trong ngày.
Chữa động kinh của trẻ em
Bài 1: - Óc dê 1 bộ
- Cùi nhãn 15g
Óc dê chần qua nước sôi, bóc bỏ lớp màng trắng mỏng, cùng ninh với cùi nhãn cho chín nhừ, chia 3 lần ăn trọng ngày. Cần dùng thuốc 7 ngày liền đối với nam, 9 ngày liền đối với nữ.
Bài 2: - Mật dê 1 cái
- Ong mật 1 con
Cho ong mật vào mật dê, lấy giấy bản bọc kín mật dê, cần bọc 7- 8 lần giấy, dùng đất sét vàng bọc kín bên ngoài, đem nướng trên lửa 30 phút, cần chín đều các mặt, sau đó bỏ đất, tán nhỏ, cho bệnh nhân uống ngày hai lần với rượu có pha 50% nước sôi để nguội, mỗi lần uống 3g thuốc bột.
Chữa viêm phổi
- Mỡ dê 15g
- Rau cần 15g
Rau cần rửa sạch, cho vào nồi cùng với mỡ dê thêm 250ml nước, đun sôi kỹ chỉ còn 150ml nước là có thể dùng được.
Chữa viêm dạ dày
- Mỡ dê 10g
- Bột gạo nếp 30g
- Đường đỏ 15g
Tất cả cho vào nồi, thêm 250ml nước, đun nhỏ lửa cho sôi kỹ, chia 3 lần uống trong ngày, cần uống liền 5 ngày.
Chữa loét dạ dày
- Ruột dê 300g
- Bột ngô 100 g
Ruột dê làm sạch, cho bột ngô vào, đem luộc chín, chia hai lần ăn cả nước và cái trong ngày, cần ăn liền 10 ngày.
Chữa chóng mặt
- Sừng dê 1 cái (250g)
Sừng dê cưa thành đoạn nhỏ, chẻ thành miếng mỏng, sao thơm. Mỗi ngày lấy 50g sừng dê, 30g đường cho vào 300ml nước, đun nhỏ lửa cho sôi kỹ rồi chắt lấy nước chia hai lần uống trong ngày.
