Chiến thắng trong cuộc bầu cử của Donald Trump không phải là điều bất ngờ. Kỷ nguyên bá quyền tự do đã kết thúc và cần phải có sự điều chỉnh từ lâu.

Nói một cách đơn giản, bá quyền tự do thậm chí không còn tự do nữa, và bá quyền đã cạn kiệt.

Trump thường bị chỉ trích là con buôn, nhưng việc phi hệ tư tưởng hóa nước Mỹ và quay trở lại chủ nghĩa thực dụng chính xác là điều mà đất nước này cần.

Thay đổi hay duy trì tình trạng hiện tại không bền vững?

Phần lớn người Mỹ tin rằng đất nước đang đi sai hướng, điều này đặt Kamala Harris với tư cách là một phần của nhóm đương nhiệm vào một vị thế bất lợi. Với tư cách là phó tổng thống, bà không thể tách mình đủ xa khỏi các chính sách của Tổng thống Joe Biden, điều đó có nghĩa là bà phải chịu trách nhiệm về những thất bại trong bốn năm qua. Thông điệp "lật trang" không được đón nhận, và bà chỉ còn lại khẩu hiệu vô nghĩa "niềm vui" , nhưng điều này chỉ chứng tỏ bà không quan tâm đến những lo ngại ngày càng gia tăng của người Mỹ. 

Biên giới đã mở rộng, quyền tự do báo chí đang suy giảm, sự can thiệp quá mức của chính phủ đang gia tăng, các ngành công nghiệp của Hoa Kỳ không còn khả năng cạnh tranh, nợ quốc gia nằm ngoài tầm kiểm soát, các vấn đề xã hội và chiến tranh văn hóa đang ngày càng tệ hơn, bầu không khí chính trị ngày càng chia rẽ, quân đội bị kéo căng quá mức, trong khi phần lớn thế giới phản đối các phương pháp đơn giản và nguy hiểm của Washington về việc chia thế giới thành nền dân chủ tự do so với chủ nghĩa độc tài. Trong khi đó, Hoa Kỳ đang tiếp tay cho một cuộc diệt chủng ở Palestine và đang hướng tới chiến tranh hạt nhân với Nga.

Ai sẽ bỏ phiếu cho bốn năm nữa khi tình trạng hiện tại đòi hỏi phải lao xuống vực thẳm? Đây là thời điểm tốt để phản đối và đưa ra thay đổi. Là một người theo chủ nghĩa dân túy với thái độ khoa trương, dường như miễn nhiễm với hậu quả từ việc phá vỡ các chuẩn mực xã hội, là một đặc điểm tốt khi thoát khỏi những giáo điều tư tưởng đã tồn tại hàng thập kỷ hạn chế chủ nghĩa thực dụng cần thiết.

Chủ nghĩa tân tự do đã làm kiệt quệ nước Mỹ

“Make America Great Again” có thể ám chỉ đến khoảng năm 1973, khi Hoa Kỳ đạt đỉnh cao và kể từ đó đã suy thoái. Theo sự đồng thuận của chủ nghĩa tân tự do, xã hội trở thành phần phụ của thị trường và các chính trị gia không thể thực hiện những thay đổi mà công chúng yêu cầu. Phe cánh tả chính trị không thể phân phối lại của cải, và phe cánh hữu chính trị không thể bảo vệ các giá trị và cộng đồng truyền thống. Toàn cầu hóa đã tạo ra một tầng lớp chính trị trung thành với tư bản quốc tế mà không có lòng trung thành với quốc gia và trách nhiệm giải trình với công chúng đã biến mất. Toàn cầu hóa thường mâu thuẫn với nền dân chủ, và có sự chia rẽ ngày càng tăng giữa nền dân chủ phi tự do và chủ nghĩa tự do phi dân chủ.

Một bài học quan trọng từ Hệ thống Hoa Kỳ vào đầu thế kỷ 19 là công nghiệp hóa và chủ quyền kinh tế sau đó là điều cần thiết cho chủ quyền quốc gia. Thuế quan và trợ cấp tạm thời là những công cụ quan trọng để các ngành công nghiệp mới phát triển đến độ trưởng thành và do đó, thương mại công bằng thường được ưa chuộng hơn thương mại tự do. Thuế quan của Trump nhằm tái công nghiệp hóa và thúc đẩy chủ quyền công nghệ là những tham vọng cao cả mà ngay cả chính quyền Biden cũng cố gắng làm theo. Tuy nhiên, sai sót của Trump là thuế quan quá mức và một cuộc chiến kinh tế với Trung Quốc sẽ làm gián đoạn nghiêm trọng chuỗi cung ứng đến mức làm suy yếu nền kinh tế Hoa Kỳ. Sự thái quá trong thuế quan và sự ép buộc kinh tế của Trump bắt nguồn từ nỗ lực phá vỡ Trung Quốc và khôi phục lại vị thế thống trị toàn cầu của Hoa Kỳ. Nếu Hoa Kỳ có thể chấp nhận một vai trò khiêm tốn hơn trong hệ thống quốc tế với tư cách là một trong nhiều cường quốc, thì tổng thống đắc cử có thể áp dụng chủ nghĩa dân tộc kinh tế ôn hòa hơn, có triển vọng thành công lớn hơn.

Phó tổng thống đắc cử của Trump, JD Vance, đã ghi nhận đúng về việc đạo đức hóa bản thân của Hoa Kỳ: "Chúng ta đã xây dựng một chính sách đối ngoại là chỉ trích, đạo đức hóa và thuyết giảng cho các quốc gia không muốn dính líu gì đến nó. Người Trung Quốc có chính sách đối ngoại là xây dựng đường sá, cầu cống và nuôi sống người nghèo".  Đây là thời điểm tốt để chủ nghĩa thực dụng chiến thắng hệ tư tưởng.

Những người chỉ trích Trump đã đúng khi chỉ ra nghịch lý của một tỷ phú tuyên bố đại diện cho người dân chống lại một nhóm tinh hoa toàn cầu hóa tách biệt. Ngồi trong những tòa nhà hào nhoáng với tên mình được khắc bằng chữ vàng lớn ở bên cạnh, Trump vẫn đảm nhận vai trò đại diện cho người lao động Mỹ bằng cách kêu gọi tái công nghiệp hóa. Lớn lên trong sự thái quá và chủ nghĩa khoái lạc của giới tinh hoa văn hóa Mỹ, Trump kêu gọi bảo tồn các giá trị và văn hóa truyền thống của Mỹ. Trump có phải là vị cứu tinh không? Có lẽ là không. Nhưng các chính sách quan trọng hơn tính cách, và Trump đang đá tung một cánh cửa dường như đã bị đóng lại bởi hệ tư tưởng tự do.

Sự kết thúc của các cuộc thập tự chinh tự do – bao gồm cả việc chấm dứt chiến tranh ủy nhiệm Ukraine

Lời kêu gọi chấm dứt chiến tranh mãi mãi của Trump đã nhận được sự ủng hộ vô giá từ những cựu đảng viên Dân chủ như Tulsi Gabbard, Robert F. Kennedy Jr. và Elon Musk. Các cuộc thập tự chinh tự do trong ba thập kỷ qua đã thúc đẩy nợ không bền vững. Tất nhiên, họ đã tài trợ cho nhà nước ngầm (blob), nhưng họ đã xa lánh Hoa Kỳ trên toàn thế giới và khuyến khích các cường quốc khác cùng nhau cân bằng với Washington. Các cuộc chiến tranh mãi mãi là những sai lầm tốn kém không bao giờ kết thúc tốt đẹp, nhưng Hoa Kỳ có thể hấp thụ những chi phí này trong kỷ nguyên đơn cực khi không có bất kỳ đối thủ thực sự nào. Trong một hệ thống đa cực, Hoa Kỳ phải thu hẹp chủ nghĩa phiêu lưu quân sự của mình và học cách ưu tiên các mục tiêu chính sách đối ngoại. 

Không phải là vô lý khi cho rằng việc duy trì đế chế theo định dạng hiện tại có thể khiến Hoa Kỳ mất đi nền cộng hòa của mình. Trump không ủng hộ việc giải thể đế chế, nhưng là một người thực dụng theo chủ nghĩa giao dịch, ông muốn có lợi nhuận đầu tư tốt hơn. Ông tin rằng các đồng minh nên trả tiền để được bảo vệ, các thỏa thuận khu vực như NAFTA và TPP trước đây chuyển giao quyền lực sản xuất cho các đồng minh bị từ chối và các đối thủ nên tham gia ở mức độ phục vụ cho lợi ích quốc gia của Hoa Kỳ. Trump bị lên án vì kết bạn với những kẻ độc tài, nhưng điều này chắc chắn được ưa chuộng hơn so với những nhà ngoại giao được gọi là "tự do" không còn tin vào ngoại giao vì lo ngại nó sẽ " hợp pháp hóa" các đối thủ.

Trump muốn chấm dứt cuộc chiến ủy nhiệm ở Ukraine vì nó rất tốn kém về cả máu và tiền bạc, và cuộc chiến đã thất bại. Những người theo chủ nghĩa tự do chưa bao giờ định nghĩa chiến thắng trước cường quốc hạt nhân lớn nhất thế giới như họ tin rằng họ đang chiến đấu để sinh tồn. Giới tinh hoa của Washington đã nhiều lần tuyên bố rằng đây là một cuộc chiến tốt vì những người lính Ukraine đang chết chứ không phải người Mỹ, do đó, thật khó để làm Trump xấu hổ về mặt đạo đức khi lập luận chính của ông là việc giết chóc phải dừng lại.

Những người theo chủ nghĩa tự do ở Washington cũng thường xuyên lập luận rằng mục tiêu chiến lược của cuộc chiến ủy nhiệm là loại Nga khỏi hàng ngũ các cường quốc để Hoa Kỳ có thể tập trung nguồn lực vào việc kiềm chế Trung Quốc. Thay vào đó, cuộc chiến đã củng cố Moscow và đẩy nước này vào vòng tay của Bắc Kinh. Một thảm họa nhân đạo đang diễn ra và thế giới đang bị đẩy đến bờ vực chiến tranh hạt nhân. Sự ép buộc về kinh tế, bao gồm cả việc đánh cắp quỹ có chủ quyền của Nga, đã thúc đẩy phần lớn thế giới phi đô la hóa và phát triển các hệ thống thanh toán thay thế. Trump khó có thể vô tội khi ông bắt đầu cuộc chiến kinh tế chống lại Trung Quốc. Tuy nhiên, nếu không có những ràng buộc về mặt ý thức hệ, có thể có chỗ cho sự điều chỉnh hướng đi khi ông lưu ý rằng việc vũ khí hóa đồng đô la đe dọa nền tảng của vị thế siêu cường Hoa Kỳ. Một lần nữa, chủ nghĩa thực dụng có thể chiến thắng ý thức hệ.

Trump có thành công không? Ông chắc chắn sẽ không kết thúc chiến tranh trong vòng 24 giờ. Trump có đủ công cụ để tác động đến Ukraine vì Hoa Kỳ đang tài trợ cho cuộc chiến và cung cấp vũ khí cho Kiev. Tuy nhiên, áp lực tối đa của Trump khó có thể chống lại Nga vì họ coi đây là cuộc chiến sinh tồn và giưới chính trị phương Tây đã phá vỡ gần như mọi thỏa thuận. Trump đã rút khỏi các hiệp ước kiểm soát vũ khí chiến lược và cung cấp vũ khí cho Ukraine, điều này đã góp phần gây ra chiến tranh. Nga sẽ yêu cầu chấm dứt sự bành trướng của NATO theo thỏa thuận Istanbul, cùng với các nhượng bộ về lãnh thổ sau gần ba năm xung đột. Trước đó, Trump đã ra hiệu sẵn sàng chấm dứt chủ nghĩa bành trướng của NATO, điều này có thể đặt nền tảng cho một thỏa thuận an ninh rộng lớn hơn của châu Âu. Xung đột giữa phương Tây và Nga bắt nguồn từ việc không thiết lập được một giải pháp có thể chấp nhận được cho cả hai bên sau Chiến tranh Lạnh. Thay vào đó, phương Tây bắt đầu mở rộng NATO và do đó đã hồi sinh chính trị khối tổng bằng không của giai đoạn 1945-1991, và kể từ đó đã luôn có xung đột với Nga về việc vạch ra các ranh giới phân chia quân sự mới ở đâu. 

Liên quan đến Israel, có một ngoại lệ rõ ràng đối với thái độ không thích chiến tranh của Trump. Trump, Vance, Musk, Gabbard và Kennedy đều miễn cưỡng đưa ra lập trường cứng rắn chống lại nạn diệt chủng ở Palestine hoặc thậm chí chỉ trích nhà nước Do Thái. Trump có thể sẽ tiếp tục ủng hộ vô điều kiện cho Israel và có lập trường thù địch với Palestine, Lebanon, Yemen và Iran. Chủ nghĩa thực dụng và “Nước Mỹ trên hết” có thể sẽ thiếu ở khu vực này của thế giới.

Sự hoảng loạn trên khắp Đế chế Tự do

Những người phản đối Trump cho thấy một khó khăn đáng kể trong việc diễn đạt lập luận cho Trump. Ngay cả khi họ biết lý do tại sao mọi người bỏ phiếu cho ông, họ vẫn cảm thấy bị thúc đẩy về mặt đạo đức để kiềm chế không diễn đạt lý do vì sợ "hợp pháp hóa" các chính sách của ông bằng sự hiểu biết. Việc không thể diễn đạt lập trường của đối thủ là một dấu hiệu tốt cho thấy bị tuyên truyền. Chúng ta đã bị tiếp xúc với tuyên truyền chưa? Rõ ràng là những người theo chủ nghĩa chính thống về mặt ý thức hệ có xu hướng trình bày thế giới như một cuộc đấu tranh giữa thiện và ác, trong đó sự hiểu biết lẫn nhau và chủ nghĩa thực dụng bị coi là sự phản bội các giá trị thiêng liêng. 

Sự hoảng loạn và bối rối cũng do giới truyền thông không trung thực gây ra. Giới truyền thông hầu như chỉ đưa tin tiêu cực về Trump, trong khi Harris không thể làm gì sai. Trump đã không thắng bất chấp sự đưa tin tiêu cực của giới truyền thông mà là vì điều đó. Một người theo chủ nghĩa dân túy tự nhận mình là đại diện thực sự của nhân dân, người sẽ bảo vệ họ trước một nhóm tinh hoa xa cách và tham nhũng. Do đó, sự thù địch đối với Trump và những người ủng hộ ông được coi như một huy hiệu danh dự. Giới tinh hoa chính trị-truyền thông đã sử dụng hệ thống tư pháp chống lại phe đối lập chính trị trong suốt chu kỳ bầu cử, họ đã luận tội Trump hai lần và xét xử ông như một công dân bình thường, và họ đã cố gắng loại ông khỏi 16 lá phiếu của tiểu bang.

Kiểm soát phương tiện truyền thông không phải là một lợi thế khi nó không đáng tin cậy. Trò lừa bịp Russiagate từ cuộc bầu cử năm 2016 đã bị vạch trần là gian lận, và câu chuyện về máy tính xách tay của Hunter Biden từ cuộc bầu cử năm 2020 đã bị giới truyền thông kiểm duyệt dưới chiêu bài giả dối là "tuyên truyền của Nga".  Trong cuộc bầu cử năm 2024, việc loại bỏ Biden phần lớn không phải là vấn đề. Việc lựa chọn Harris một cách phi dân chủ đã bị bỏ qua, và thay vào đó, giới truyền thông đã biến bà thành một ngôi sao nhạc rock sau khi phớt lờ bà vì những thất bại của bà trong bốn năm qua. Nỗ lực ám sát đầu tiên nhằm vào Trump đã trôi vào quên lãng một cách nhanh chóng đáng kinh ngạc, trong khi hầu hết mọi người có thể không biết rằng đã có một nỗ lực thứ hai. Những câu chuyện ngu ngốc của giới truyền thông, chẳng hạn như Trump đe dọa Liz Cheney bằng một đội xử bắn, đã quá tuyệt vọng và không trung thực đến mức chúng có tác dụng ngược lại. Cỗ máy tự do, được đại diện bởi giới truyền thông ngoan ngoãn và giới tinh hoa Hollywood, đã cạn kiệt sức lực.

Tây Âu đang hoảng loạn vì mất đi đồng minh tại Nhà Trắng và do đó lo sợ cho tương lai của trật tự quốc tế tự do. Tuy nhiên, trật tự quốc tế tự do đã không còn và một EU theo chủ nghĩa tư tưởng đang phải chịu đựng Hội chứng Stockholm. Biden đồng lõa trong cuộc diệt chủng ở Palestine, ông ta tấn công cơ sở hạ tầng năng lượng quan trọng của châu Âu, dụ dỗ các ngành công nghiệp châu Âu chuyển đến Hoa Kỳ theo Đạo luật giảm lạm phát, gây chiến tranh lớn cho châu Âu bằng cách kích động chiến tranh ủy nhiệm ở Ukraine và phá hoại các cuộc đàm phán hòa bình ở Istanbul, ông ta tăng cường kiểm duyệt trên toàn thế giới và gây sức ép buộc Tây Âu giảm kết nối kinh tế với Trung Quốc. Sau nhiều năm khao khát quyền tự chủ chiến lược và phi chư hầu, EU đã tự hạ mình xuống và chấp nhận sự liên quan ngày càng giảm sút trên thế giới. Giới tinh hoa chính trị-truyền thông Tây Âu coi Trump là Hitler mới, nhưng lại rất vội vàng hạ mình về mặt kinh tế, quân sự và chính trị trước Hoa Kỳ. Họ cũng lo ngại rằng một cuộc khủng hoảng lãnh đạo tương tự đã xảy ra ở chính lục địa của họ. Giới tinh hoa chính trị cam kết bá quyền tự do đã bỏ bê lợi ích quốc gia và sẽ bị cuốn trôi trong những năm tới. 

Mọi chuyện sẽ kết thúc thế nào?

Nhiệm kỳ tổng thống thứ hai của Trump sẽ không giống như nhiệm kỳ đầu tiên. Nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên của Trump đã bị hạn chế khi đảng Dân chủ công khai phản đối kết quả bầu cử năm 2016 bằng cách lên án ông là một nhà lãnh đạo bất hợp pháp được Điện Kremlin đưa vào Nhà Trắng. Trò lừa bịp Russiagate kể từ đó đã bị vạch trần và Trump thậm chí còn giành được số phiếu phổ thông nhiều hơn 5 triệu phiếu, trao cho ông một nhiệm vụ mạnh mẽ để theo đuổi chương trình nghị sự của mình. Hơn nữa, chính phủ Trump đầu tiên đã bị những người theo chủ nghĩa tân bảo thủ xâm nhập khi ông bị coi là quá cấp tiến. Trong tám năm qua, một phong trào MAGA mạnh mẽ đã nổi lên, bao gồm cả những cựu đảng viên Dân chủ.

Người ta nên cẩn thận khi nhìn vào quả cầu pha lê và đưa ra dự đoán, và điều này đặc biệt đúng với Trump. Giáo sư Richard Rorty đã dự đoán vào năm 1998 rằng sự thái quá của chủ nghĩa tự do và toàn cầu hóa cuối cùng sẽ phải đối mặt với sự điều chỉnh dữ dội:

“Các thành viên của công đoàn lao động, và những người lao động không có tổ chức và không có kỹ năng, sớm muộn gì cũng sẽ nhận ra rằng chính phủ của họ thậm chí không cố gắng ngăn chặn tiền lương giảm hoặc ngăn chặn việc xuất khẩu việc làm. Cùng lúc đó, họ sẽ nhận ra rằng những công nhân viên chức vùng ngoại ô — bản thân họ vô cùng sợ bị cắt giảm biên chế — sẽ không để mình bị đánh thuế để cung cấp phúc lợi xã hội cho bất kỳ ai khác. Vào thời điểm đó, một điều gì đó sẽ rạn nứt. Những cử tri không phải vùng ngoại ô sẽ quyết định rằng hệ thống đã thất bại và bắt đầu tìm kiếm một người đàn ông mạnh mẽ để bỏ phiếu — một người sẵn sàng đảm bảo với họ rằng, một khi người đó được bầu, những viên chức tự mãn, những luật sư gian xảo, những người bán trái phiếu được trả lương quá cao và những giáo sư hậu hiện đại sẽ không còn nắm quyền nữa… Một khi người đàn ông mạnh mẽ nhậm chức, không ai có thể dự đoán được điều gì sẽ xảy ra.”

Trump đã xác định được nhiều vấn đề đang làm khổ Hoa Kỳ và thế giới, mặc dù ông có thể không có câu trả lời. Ông sẽ mắc nhiều sai lầm và cách tiếp cận gây áp lực tối đa của ông từ kinh doanh không phải lúc nào cũng có thể chuyển giao sang chính trị quốc tế. Sau nhiều thập kỷ hình sự hóa sự phản đối đối với bá quyền tự do, không có gì ngạc nhiên khi một "người đàn ông mạnh mẽ" được bầu để phá vỡ cỗ máy. Trump là một quân bài hoang dã và thế giới đang trải qua sự chuyển đổi to lớn, vì vậy, trích dẫn Rorty: "không ai có thể dự đoán được điều gì sẽ xảy ra".

Đọc bài gốc tại đây.