[Đóng] Tinh-hinh-syria-trung-dong-nga-vs-ukraine-phuong-tay-vol-62

Tây Ban Nha, sau tranh cãi với Mỹ về mục tiêu chi tiêu quốc phòng 5% mới của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), đã hủy bỏ thương vụ mua tiêm kích F-35 trị giá hàng tỷ USD.

Thụy Sĩ, đang chao đảo bởi mức thuế quan cao ngất ngưởng 39% của Mỹ, phải đối mặt với áp lực ngày càng tăng từ khắp các phe phái chính trị để từ bỏ kế hoạch mua F-35.

Còn có thông tin rằng Ấn Độ, hiện thất vọng vì hàng hóa xuất khẩu đến Mỹ phải chịu thuế quan tăng vọt, đã quyết định tạm dừng kế hoạch mua xe quân sự của Mỹ.

Tất cả những động thái này đều diễn ra chỉ trong hai tuần gần đây, phản ánh hâu quả tiềm tàng từ quyết định kinh tế của Tổng thống Trump. Chúng khiến các quốc gia đồng minh phải đánh giá lại quan hệ quốc phòng với Mỹ.

Điều này càng làm gia tăng nỗi lo trong ngành công nghiệp Mỹ rằng chính sách bảo hộ kiểu mới có thể dẫn tới trả đũa, ảnh hưởng xuất khẩu vũ khí và làm suy giảm vị thế hàng đầu của Mỹ trong lĩnh vực quốc phòng.

Mặc dù hầu hết các đồng minh không vội vàng rút khỏi các giao dịch mua sắm đã được lên kế hoạch từ lâu, nhưng động thái gần đây của Ấn Độ, Tây Ban Nha và Thụy Sĩ cho thấy sự phản kháng ngày càng tăng. Cựu quan chức Lầu Năm Góc Jim Townsend đánh giá: “Tất cả các quốc gia này đều cảm thấy Mỹ đã làm tổn thương họ”.

Chiến đấu cơ F-35, do Lockheed Martin sản xuất, đặc biệt nhạy cảm với dạng biến động kinh tế này. Bộ phận của F-35 đến từ hơn 100 nhà cung cấp trên toàn thế giới, và các đơn đặt hàng lớn từ nước ngoài giúp giữ giá thành của mỗi chiếc tiêm kích ở mức thấp. Nếu các quốc gia rút lui hoặc cắt giảm, chi phí sẽ dội lên. Tổng giá trị đơn đặt hàng F-35 của Tây Ban Nha và Thụy Sĩ là khoảng 15 tỷ USD.

Lãnh đạo của công ty tư vấn quốc phòng có trụ sở tại Mỹ AeroDynamic Advisory – ông Richard Aboulafia quan ngại: “Ngay cả khi có một chính quyền mới, dù là Cộng hòa hay Dân chủ, muốn khắc phục toàn bộ những thiệt hại nghiêm trọng này, thì việc khôi phục niềm tin cũng sẽ mất rất nhiều thời gian. Đây là ngành công nghiệp được xây dựng dựa trên lòng tin”.

Nguy cơ đổ bể thương vụ

Tây Ban Nha đã gác lại kế hoạch mua tiêm kích F-35 do tập đoàn Lockheed Martin của Mỹ sản xuất và đang “để mắt” đến Eurofighter Typhoon do Anh, Đức, Italy và Tây Ban Nha sản xuất cùng Hệ thống tác chiến trên không tương lai (FCAS) – chương trình máy bay chiến đấu mới do Pháp, Đức và Tây Ban Nha hợp tác. FCAS được coi là dự án quốc phòng lớn nhất châu Âu trị giá tới hơn 100 tỷ euro (khoảng 103,4 tỷ USD).

Các quan chức Tây Ban Nha viện dẫn nhu cầu về chủ quyền công nghiệp, chuỗi cung ứng mạnh mẽ hơn của châu Âu và những đối tác đáng tin cậy hơn cho thay đổi kế hoạch này.

Thỏa thuận mua 36 tiêm kích F-35 của Thụy Sĩ chỉ vừa đủ phiếu thông qua trong cuộc trưng cầu dân ý năm 2021, với tỷ lệ ủng hộ hơn 50%. Mức thuế mới của Mỹ đã dẫn đến phản kháng từ trong chính phủ Thụy Sĩ. Các nhà lập pháp Thụy Sĩ đã vận động hủy bỏ mua F-35 khi Mỹ áp thuế 39% đối với hàng hóa của nước này.

Tuy nhiên, vào ngày 13/8, chính phủ Thụy Sĩ tái khẳng định ý định mua F-35 và cho biết quyết định cuối cùng dự kiến công bố vào tháng 11. Các quan chức Thụy Sĩ cho biết họ không thể chốt giá cuối cùng vì Mỹ chưa đồng ý, khiến hợp đồng có thể chịu ảnh hưởng bởi lạm phát, chi phí nguyên liệu thô tăng cao và thuế quan - dẫn đến tăng thêm tới 1,6 tỷ USD.

Trong khi đó, các khách hàng mua F-35 tiềm năng khác của Mỹ, chẳng hạn như Bồ Đào Nha đã trì hoãn quyết định do nghi ngờ về độ tin cậy của Washington.

Về phần Lockheed Martin, tập đoàn này lưu ý rằng Anh, Đan Mạch và Bỉ gần đây đều đã công bố ý định mua tối thiểu 10 chiếc F-35. Người phát ngôn của Lockheed - bà Jacqueline Lorenzetti nhấn mạnh: "Việc mua bán vũ khí với nước ngoài là giao dịch giữa chính phủ với chính phủ, và vấn đề này tốt nhất nên được giải quyết bởi chính phủ Mỹ cùng chính phủ các nước liên quan".

Nhà Trắng bảo vệ chính sách thuế quan của Tổng thống Trump, nhận định rằng đó là lợi ích kinh tế. Hơn nữa, Nhà Trắng lưu ý rằng ông Trump đã thúc đẩy cam kết chi tiêu quốc phòng của NATO lên 5% GDP, dự kiến sẽ mang lại lợi ích cho các nhà sản xuất vũ khí Mỹ.

Phó Thư ký báo chí Nhà Trắng Kush Desai nêu rõ: “Trong nhiều thập kỷ, chưa có tổng thống Mỹ nào hỗ trợ ngành công nghiệp quốc phòng mạnh mẽ như ông Trump, trong đó có việc bán vũ khí sản xuất trong nước cho các đồng minh NATO giúp doanh nghiệp Mỹ thu về hàng tỷ USD”.

Một cựu quan chức Lầu Năm Góc giấu tên chia sẻ với Politico rằng việc mất đơn đặt hàng từ Tây Ban Nha hoặc thậm chí Thụy Sĩ sẽ không có nhiều tác động ngay lập tức đến sản xuất. Phải mất hơn một năm nữa những chiếc chiến đấu cơ này mới được đưa vào dây chuyền sản xuất, và trong thời gian đó, hoàn toàn có thể tìm khách hàng khác thay thế.

Đức đang xây dựng lại căn cứ Không quân Büchel để tiếp nhận hơn 30 chiếc F-35. Chi phí đã tăng vọt từ 1,5 tỷ USD lên gần 2,3 tỷ USD. Sự kết hợp giữa thuế quan và chỉ trích công khai của Tổng thống Trump cũng đang thúc đẩy tham vọng sản xuất vũ khí tại châu Âu.

Nhưng nhiều quan chức châu Âu cảnh báo rằng, trước mắt, ngành quốc phòng EU vẫn còn cách xa mục tiêu tự sản xuất toàn bộ số vũ khí thay thế cho trang bị của Mỹ. Do đó, quá trình hướng tới tự chủ sẽ buộc phải diễn ra dần dần.

Hãng thông tấn Reuters (Anh) đưa tin, Ấn Độ đang trì hoãn việc mua vũ khí từ Mỹ, bao gồm xe chiến đấu Stryker và tên lửa chống tăng Javelin, sau quyết định của Tổng thống Trump tăng gấp đôi thuế quan lên 50% đối với hàng hóa Ấn Độ với cáo buộc nước này mua dầu mỏ từ Nga.