Tinh-hinh-Syria-Trung-dong-Nga-vs-Ukraine-Phuong-tay-vol-63

Tại bãi đỗ xe ở ngoại ô Washington ngày 22/10, giữa hàng trăm nhân viên liên bang đang chờ nhận thực phẩm cứu trợ, Diane Miller tổng kết tình hình bằng một câu nói.

"Sắp tới tôi làm gì để có ăn?", nữ công chức 74 tuổi nói một cách cay đắng.

Đến lượt mình, bà đưa thẻ nhân viên chính phủ và nhận được hai hộp thực phẩm, trong đó một hộp đựng rau củ quả tươi, một hộp đựng đồ khô. Tất cả đều là nhu yếu phẩm vì bây giờ bà không có lương.

Phần lớn công chức Mỹ phải nghỉ phép không lương kể từ 1/10, không có thu nhập, bởi chính phủ đóng cửa do bế tắc ngân sách. Theo truyền thông Mỹ, hơn 600.000 nhân viên liên bang bị ảnh hưởng.

"Tôi cần thức ăn. Tôi xứng đáng được xếp hàng, nhận bất cứ hỗ trợ nào tôi đáng được hưởng", Miller cười nói, nhưng ánh mắt toát lên vẻ tức giận.

Công chức Mỹ trên cả nước đang đổ tới các ngân hàng thực phẩm (nơi phân phát cho người gặp khó khăn) và tổ chức từ thiện để tìm "phao cứu sinh". Tại điểm hỗ trợ ở Washington ngày 22/10, hơn 310 hộp đựng thực phẩm trị giá 75 USD đã được phân phát trong chưa đầy một giờ.

"Có những người mà hai tuần trước vẫn nhận lương ổn định, cuộc sống bình thường, bỗng nhiên họ mất đi chỗ dựa và phải ra ngoài xếp hàng nhận thực phẩm", Dave Silbert, người đứng đầu So What Else, ngân hàng thực phẩm đồng tổ chức buổi phân phát, nói.

Miller đã làm việc trong chính phủ liên bang và địa phương hơn 50 năm.

"Không ai đáng bị đối xử như cách chúng tôi đang bị đối xử lúc này, khi chúng tôi chứng kiến họ lấy đi nhà cửa của dân, xây phòng khiêu vũ sang trọng, trong khi số tiền đó có thể được dùng để chăm sóc người dân Mỹ", bà nói, đề cập đến việc cải tạo Nhà Trắng trị giá 250 triệu USD được khởi công hồi đầu tuần.

"Lẽ ra chúng ta phải là một quốc gia đáng tự hào. Tôi cảm thấy buồn với tư cách là công dân Mỹ", bà nói.

Adrian, chuyên gia luật thuế đã làm việc trong ngành dịch vụ công 33 năm, tâm sự về nỗi chán chường trong lúc xếp hàng.

"Chúng tôi khó mà trả được tiền thế chấp vay mua nhà, chưa kể mớ hóa đơn điện nước, điện thoại di động... Đây là chuỗi hiệu ứng domino", Adrian nói.

"Tất cả những nghị sĩ, thượng nghị sĩ đó đều được trả lương. Chúng tôi thì không", bà nói thêm. "Đáng lẽ họ cũng phải không có lương. Nếu chúng tôi không có lương, họ nên cảm nhận được tình cảnh của chúng tôi lúc này".

Phe Cộng hòa và phe Dân chủ đã đổ lỗi cho nhau về tình trạng chính phủ đóng cửa. Ông Trump và phe Cộng hòa rất muốn mở cửa chính phủ trở lại, nhưng không hội đủ 60 phiếu tại Thượng viện để thông qua dự luật ngân sách cho các hoạt động chính phủ.

Phe Dân chủ nêu điều kiện rằng ông Trump và các đồng minh phải duy trì các khoản trợ cấp bảo hiểm y tế như một phần của thỏa thuận nhằm mở cửa lại chính phủ. Phe Cộng hòa quyết không nhượng bộ, khiến các nỗ lực đàm phán đều rơi vào bế tắc.

Tình trạng bế tắc đã kéo dài 22 ngày và đây đã là lần đóng cửa chính phủ dài thứ hai trong lịch sử đất nước. Sự bế tắc khiến Amber, người mẹ hai con làm cán bộ phụ trách nhân sự cho Lục quân Mỹ, rất lo lắng.

"Tôi đang làm thủ tục ly hôn nên phải vay 20.000 USD thuê nhà. Giờ không có lương, tôi rất khó khăn. Đó là lý do tôi có mặt ở đây hôm nay để nhận thực phẩm", cô nói.

Họ cảm thấy bi quan trước tình huống chính phủ đóng cửa dài ngày và mùa đông sắp đến.

"Bạn nghĩ mọi người cảm thấy thế nào? Họ đang vật lộn. Không chỉ một nhóm người, mà là tất cả mọi người", Miller nói.

Hồng Hạnh (Theo AFP)

Quân đội Mỹ triển khai 10 tiêm kích tàng hình, 8 chiến hạm và khoảng 6.500 binh sĩ đến khu vực phía nam biển Caribe từ tháng 9 với lý do đối phó các băng đảng ma túy. Đây là một trong những đợt điều động quân lớn nhất của Mỹ tới vùng Caribe trong nhiều năm qua.

Tổng thống Nicolas Maduro mô tả động thái tập hợp lực lượng của Mỹ tại vùng Caribe là "mối đe dọa lớn nhất" đối với Venezuela trong vòng 100 năm qua. Ông tuyên bố nước này đã sẵn sàng để "đấu tranh vũ trang nhằm bảo vệ lãnh thổ quốc gia", đồng thời ra lệnh huy động quân đội chính quy cùng lực lượng dự bị.

Quân đội Venezuela đã tiến hành nhiều cuộc diễn tập nhằm ứng phó khả năng bùng phát xung đột vũ trang. Video được truyền thông Venezuela công bố gần đây cho thấy các tiêm kích hạng nặng Su-30MKV mang tên lửa siêu thanh Kh-31 làm nhiệm vụ ngoài khơi nước này, cũng như khai hỏa loại vũ khí này trong diễn tập bắn đạn thật.

Giới chuyên gia phương Tây chỉ ra rằng tiêm kích Su-30MKV và tên lửa Kh-31 là "mối đe dọa thật sự đối với chiến hạm Mỹ hoạt động ngoài khơi Venezuela".

Venezuela nhận tổng cộng 24 tiêm kích Su-30MKV từ Nga trong giai đoạn 2006-2008, trong đó 21 chiếc vẫn duy trì khả năng sẵn sàng hoạt động. Thống kê của Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm (SIPRI), có trụ sở tại Thụy Điển, cho thấy Venezuela đã đặt mua 50 tên lửa siêu thanh Kh-31 cùng nhiều loại vũ khí khác cho phi đội Su-30.

Tên lửa Kh-31 được viện thiết kế Zvezda-Strela của Liên Xô phát triển từ cuối thập niên 1970 với mục tiêu cho ra đời tên lửa diệt radar có thể đối phó với những vũ khí tối tân của Mỹ khi đó như tổ hợp phòng không Patriot và lá chắn Aegis.

Nguyên mẫu Kh-31 được phóng thử năm 1982 và đưa vào biên chế sau đó 6 năm. Phiên bản hoàn chỉnh đầu tiên mang đầu dò thụ động chuyên diệt radar mang định danh Kh-31P, tiếp đó là biến thể chống hạm với đầu dò radar chủ động được gọi là Kh-31A.

Cả hai phiên bản được công khai năm 1991, không lâu trước khi Liên Xô tan rã. Nga sau đó liên tục cải tiến và cho ra đời các mẫu Kh-31 mới để sử dụng trong nước và xuất khẩu cho 11 quốc gia, trang bị trên nhiều mẫu chiến đấu cơ như Su-27SM, Su-30, Su-35S, MiG-29M và MiG-35.

Về lý thuyết, mỗi chiếc Su-30 có thể mang tối đa 6 tên lửa Kh-31 ở 4 giá treo dưới cánh và hai giá treo dưới động cơ. Tuy nhiên, phi cơ làm nhiệm vụ chiến đấu thường chỉ mang hai quả.

Mọi biến thể Kh-31 đều dùng tầng đẩy sơ cấp nhiên liệu rắn để đạt tốc độ tối ưu khoảng 2.200 km/h, sau đó kích hoạt động cơ phản lực dòng thẳng (ramjet) để duy trì tốc độ siêu thanh trên toàn hành trình.

Kh-31P bay ở độ cao lớn để bám theo tín hiệu radar đối phương, cho phép nó đạt tốc độ hơn 4.300 km/h và tầm bắn 110 km, trong khi Kh-31A có thể bay sát mặt biển, có tốc độ tối đa 2.200 km/h và tầm bắn 70 km. Các phiên bản hiện đại hóa có thể đánh trúng đích từ khoảng cách 160-250 km.

"Kh-31 là vũ khí rất khó đối phó vì tốc độ siêu thanh và khả năng bay bám biển. Nỗ lực đánh chặn càng khó khăn hơn khi tên lửa có khả năng cơ động phức tạp khi tiếp cận mục tiêu. Điều này khiến nó có thể được coi là một trong những loại tên lửa sát thủ diệt hạm", biên tập viên Thomas Newick của chuyên trang quân sự Mỹ War Zone đánh giá.

Mẫu Kh-31P sử dụng đầu đạn nổ văng mảnh nhằm gây sát thương tối đa cho radar và thiết bị điện tử của các tổ hợp phòng không, còn biến thể Kh-31A lắp đầu đạn xuyên phá được thiết kế để đâm thủng mạn tàu, chui vào trong khoang thân rồi phát nổ.

"Mức độ nguy hiểm của Kh-31A nghiêm trọng đến mức hải quân Mỹ phải mua tên lửa từ Nga và hoán cải chúng thành mục tiêu bay MA-31 để kiểm tra năng lực phòng thủ trên tàu chiến", Newdick cho hay.

Tài liệu được tập đoàn Boeing soạn thảo chỉ ra hàng loạt ưu điểm của MA-31, như khả năng bám sát mặt biển ở tốc độ 3.300 km/h hoặc bay hành trình với tốc độ 4.300 km/h ở độ cao lớn, cơ động nhiều trục cùng lúc với gia tốc tối đa gấp 15 lần trọng lực Trái Đất, độ bộc lộ rất nhỏ dù ở tốc độ siêu thanh, mô phỏng được nhiều mối đe dọa khác nhau với tàu chiến Mỹ.

"Không có bất kỳ khí tài nào, dù là ở Mỹ, Pháp hay nơi nào khác, thể hiện được những năng lực này", tài liệu có đoạn.

Newdick khẳng định Kh-31A là mẫu tên lửa cũ và hải quân Mỹ đã có kinh nghiệm bắn hạ chúng trong huấn luyện, nhưng cảnh báo các lực lượng nước này không được chủ quan và đánh giá thấp năng lực tiến công của tiêm kích Su-30 Venezuela.

Lực lượng Mỹ tại khu vực phía nam Biển Caribe hiện có một số khu trục hạm lớp Arleigh Burke và một tuần dương hạm lớp Ticonderoga, đều trang bị lá chắn Aegis, và tàu hỗ trợ tác chiến đặc biệt Ocean Trader.

"Các chiến hạm hoạt động rất gần Ocean Trader nhấn mạnh thực tế rằng Lầu Năm Góc phải nghiêm túc chuẩn bị đối phó với mối đe dọa nhằm vào con tàu này. Ocean Trader không có hệ thống phòng thủ để chống tên lửa diệt hạm, trong khi nó đôi khi hoạt động rất gần bờ biển Venezuela", Newdick nói.

Những tàu trang bị lá chắn Aegis đều có khả năng đánh chặn Kh-31, song chúng sẽ không có nhiều thời gian để phản ứng trong trường hợp bùng phát xung đột, đặc biệt khi phải hoạt động gần Venezuela và năng lực cảnh báo sớm bị hạn chế.

Tổng thống Mỹ Donald Trump gần đây tiết lộ khả năng triển khai chiến dịch tấn công mục tiêu trên lãnh thổ Venezuela. Một số chuyên gia quân sự đánh giá quân đội Mỹ có thể không kích hoặc triển khai chiến dịch chớp nhoáng trên bộ nhằm vào băng đảng ma túy tại Venezuela.

"Trong trường hợp kịch bản này xảy ra, Venezuela có thể cho tiêm kích Su-30MKV mang tên lửa Kh-31 xuất kích, dù nhắm bắn chiến hạm Mỹ là một vấn đề lớn và gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng", Newdick nhận định.

Một quan chức Lầu Năm Góc cho biết hai tiêm kích F-16 Venezuela từng áp sát chiến hạm Mỹ trên Biển Caribe hồi tháng 9. Một số sự việc tương tự dường như cũng diễn ra trong những tuần gần đây.

"Hiện diện gần bờ biển Venezuela khiến các chiến hạm Mỹ luôn gặp nguy cơ bị tấn công bất ngờ. Tiêm kích Venezuela có thể bất ngờ áp sát và đưa chiến hạm Mỹ vào tầm bắn của Kh-31", Newdick nêu quan điểm.

Nguyễn Tiến (Theo War Zone, AFP, AP)

Tháng 9 thường là thời điểm bắt đầu vụ thu hoạch đậu nành ở Mỹ. Đây cũng là lúc Trung Quốc, nhà nhập khẩu đậu nành lớn nhất thế giới, ồ ạt đặt hàng từ các bang nông nghiệp lớn của Mỹ như Illinois, Iowa, Minnesota và Indiana.

Nhưng năm nay, các nhà nhập khẩu Trung Quốc đã ngừng mua đậu nành Mỹ, như một cách đáp trả đòn thuế quan mà chính quyền Tổng thống Donald Trump áp với Bắc Kinh. Động thái này đã cắt đứt nguồn tiêu thụ lớn và sinh lời nhất của nông dân vùng Trung Tây nước Mỹ, nhóm cử tri ủng hộ nhiệt thành Tổng thống Trump.

Trung Quốc từng chiếm tới 50% tổng giá trị xuất khẩu đậu nành của Mỹ trong năm ngoái, tương đương 12,6 tỷ USD. Đây là lần đầu tiên kể từ tháng 11/2018, Trung Quốc không nhập khẩu đậu nành từ Mỹ trong tháng 9, theo số liệu từ Tổng cục Hải quan Trung Quốc công bố ngày 20/10.

"Chúng ta đang chứng kiến tình huống chưa từng có tiền lệ, khi thương lái Trung Quốc hoàn toàn vắng bóng trong mùa thu hoạch đậu nành ở Mỹ", Even Pay, giám đốc nghiên cứu nông nghiệp tại công ty phân tích Trivium China ở Bắc Kinh, cho biết.

Đối với Bắc Kinh, việc ngừng mua đậu nành là cách đơn giản, ít tốn kém nhất để gây sức ép lên Mỹ trước cuộc gặp dự kiến giữa Tổng thống Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình cuối tháng này. Ông Trump trả lời báo giới tối 19/10 rằng muốn Trung Quốc quay trở lại mức mua cũ và tin rằng Bắc Kinh đã sẵn sàng đàm phán thỏa thuận về đậu nành.

Trong khi phía nông dân Mỹ vận động hành lang để nối lại xuất khẩu sang Trung Quốc, ở chiều ngược lại, Bắc Kinh không phải chịu áp lực nội bộ đáng kể nào để phải tiếp tục nhập khẩu mặt hàng này, khi họ có nguồn cung thay thế dồi dào từ Nam Mỹ. Điều này "mang lại lợi thế lớn cho Bắc Kinh trong khi đàm phán", theo ông Pay.

Ông Trump ngày 21/10 chỉ trích Trung Quốc ngừng mua đậu nành là "hành động thù địch về kinh tế", đồng thời tuyên bố Mỹ đang xem xét ngừng nhập dầu ăn để đáp trả. Tuy nhiên, Bắc Kinh dường như không quan tâm tới lời đe dọa này. Các nhà phân tích cho rằng Trung Quốc sẵn sàng kéo dài lệnh ngừng mua đậu nành tới hết năm.

Trung Quốc tiêu thụ đậu nành nhiều hơn bất kỳ nước nào trên thế giới, nhưng sản xuất trong nước đáp ứng chưa đến 20% nhu cầu và chỉ đủ dùng cho các sản phẩm như đậu phụ, nước tương. Phần còn lại phụ thuộc vào nguồn nhập khẩu từ nhiều nước trên thế giới, trong đó Mỹ từng là nhà cung cấp hàng đầu.

Phần lớn đậu nành nhập khẩu được dùng để chế biến thức ăn chăn nuôi lợn, gà và gia súc, khi nhu cầu tiêu thụ thịt ngày càng tăng ở Trung Quốc. Đậu nành chiếm tới 13% trong thức ăn chăn nuôi ở nước này năm 2023. Số còn lại dùng để chế biến thành dầu ăn. Nhà sản xuất Trung Quốc ưa chuộng đậu nành Mỹ và Brazil hơn hàng nội địa vốn đắt đỏ và kém chất lượng hơn.

Đối với nông dân Mỹ, việc mất thị trường Trung Quốc sẽ là cú sốc lớn. "Đó là thị trường khổng lồ", Phil Luck, giám đốc chương trình kinh tế tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) ở Mỹ, nhận xét.

Cuộc chiến thương mại trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump đã dẫn tới thỏa thuận năm 2020, trong đó Trung Quốc cam kết mua 200 tỷ USD hàng Mỹ, gồm cả đậu nành. Tuy nhiên, kể từ sau đó, Bắc Kinh đã tích cực đa dạng hóa nguồn cung nông sản này.

Trung Quốc cũng đã tìm cách tăng sản lượng đậu nành trong nước, triển khai các chương trình thử nghiệm cây trồng biến đổi gen. Đồng thời, Bắc Kinh đặt mục tiêu giảm tỷ lệ đậu nành trong thức ăn chăn nuôi xuống còn 10% vào năm 2030, giảm gần một nửa so với mức 18% trong năm 2017. Bộ Nông nghiệp hồi tháng 5 cho hay những nỗ lực này giúp giảm dần nhu cầu nhập khẩu trong những năm tới.

Các nhà phân tích Trung Quốc cho hay nước này đang ngày càng ưu tiên mua đậu nành từ các nước ngoài Mỹ. "Từ góc độ của Trung Quốc, Mỹ là nhà cung cấp khó lường", Niu Haibin, giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Mỹ Latin tại Viện Nghiên cứu Quốc tế Thượng Hải, nói.

Thuế quan cũng đã khiến đậu nành Mỹ không còn lợi thế về giá và Trung Quốc đã tìm được các nhà cung cấp thay thế. "Chúng tôi dựa vào các nguồn thay thế càng lâu, triển vọng xuất khẩu đậu nành của Mỹ sang Trung Quốc càng mờ mịt", Niu nói.

Argentina, Uruguay và Nga đều là những nhà cung cấp đậu nành cho Trung Quốc. Nhưng Brazil, nước xuất khẩu đậu nành lớn nhất thế giới, là bên thắng lớn từ lệnh cấm nhập khẩu của Trung Quốc đối với Mỹ.

Trung Quốc thông thường sẽ luân phiên mua hàng từ Brazil trong mùa thu hoạch tháng 3-6, sau đó chuyển sang thu mua ở Mỹ trong phần còn lại của năm. Tuy nhiên, năm nay, thay vì chuyển sang Mỹ, Trung Quốc vẫn tiếp tục đặt hàng từ Brazil. Nước này đã nhập khẩu 4,7 tỷ USD đậu nành từ Brazil trong tháng 8 và chỉ chi 100 triệu USD mua hàng từ Mỹ.

Đến tháng 9, Bắc Kinh tiếp tục mua 7,2 triệu tấn đậu nành từ quốc gia Nam Mỹ, chiếm 93% tổng lượng xuất khẩu của Brazil, theo hiệp hội các nhà sản xuất ngũ cốc quốc gia Anec. Nỗ lực đảm bảo nguồn cung đậu nành Brazil của Trung Quốc không chỉ dừng lại ở các đơn đặt hàng.

Các công ty nhà nước Trung Quốc đã nắm cổ phần tại các cảng lớn của Brazil như Paranagua, Acu và Santos. COFCO, nhà nhập khẩu nông sản lớn nhất của Trung Quốc, có quyền vận hành một kho cảng lớn tại Santos. Nhà kho được khai trương hồi tháng 3 và dự kiến tăng công suất của cảng thêm 15 triệu tấn mỗi năm khi vận hành tối đa vào năm 2026.

Bắc Kinh cũng đang cố gắng tháo gỡ rào cản để các nhà xuất khẩu Brazil tiếp cận thị trường rộng lớn nước này. Hai nước đang nghiên cứu kế hoạch xây dựng tuyến đường sắt nối liền Brazil tới cảng Chancay của Peru, nhằm rút ngắn đáng kể thời gian vận chuyển tới châu Á.

Với nguồn cung lớn từ Nam Mỹ, Trung Quốc tỏ ra tự tin rằng họ có thể quay lưng với nông sản Mỹ cho tới khi nào hai bên đạt thỏa thuận thương mại. Bắc Kinh từng lo lắng Washington không bán đậu nành cho họ, nhưng giờ giới quan sát của Trung Quốc tin rằng Mỹ mới là bên phải lo lắng.

Trước lời đe dọa ngừng nhập khẩu dầu ăn gần đây của ông Trump, giới phân tích Trung Quốc cho rằng Mỹ đang muốn đề cập tới nguồn dầu ăn đã qua sử dụng, vốn được sử dụng để sản xuất dầu diesel sinh học. Global Times tuyên bố "không thiếu người muốn mua dầu ăn đã qua sử dụng của Trung Quốc".

Sự tự tin này được cho là nhờ Trung Quốc đang có nguồn dự trữ đáng kể. Theo cơ quan hải quan Trung Quốc, nhập khẩu đậu nành của nước này đạt mức kỷ lục hồi tháng 5 và tăng 5,3% trong giai đoạn tháng 1-9 so với cùng kỳ năm ngoái, đạt mức 95 triệu tấn.

Điều này giúp Trung Quốc có thể đủ đáp ứng nhu cầu trong nước trước khi vụ mùa mới ở Nam Mỹ bắt đầu vào đầu năm 2026, mà không cần mua đậu nành Mỹ, theo nhà phân tích Pay. Việc ông Trump nhiều lần nhắc tới vấn đề đậu nành càng củng cố niềm tin của Bắc Kinh rằng đây là đòn bẩy hiệu quả để gây sức ép với Washington.

"Bắc Kinh chắc chắn có cảm giác rằng Mỹ đang hỗn loạn và xem đây là cơ hội để gây áp lực chính trị", Jack Zhang, giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Chiến tranh Thương mại tại Đại học Kansas, nói.

Điều này có thể mang lại cho Bắc Kinh cơ hội để đàm phán với Washington và nhận về những gì Trung Quốc thực sự muốn. "Họ tính toán rằng Mỹ sẽ đàm phán và phải nhượng bộ về một số vấn đề lớn hơn mà Trung Quốc quan tâm", Zhang nói, chỉ ra đó có thể là việc kiểm soát xuất khẩu chip máy tính tiên tiến của Mỹ.

Nhưng ngay cả khi hai bên đạt thỏa thuận trong tháng này, có lẽ đã quá muộn để nông dân Mỹ có thể bù đắp những đơn hàng đã mất. "Trung Quốc đang ở vị thế khá tốt. Chúng ta thực sự muốn giải quyết vấn đề, nhưng họ thì không cần", Luck, nhà phân tích tại CSIS, nói.

Luck thêm rằng ngay cả khi Trung Quốc bắt đầu đặt hàng sau cuộc gặp giữa ông Tập và ông Trump ở Hàn Quốc, nông dân trồng đậu nành Mỹ "vẫn có thể mất đi nửa mùa vụ, vì vậy chúng ta đang cạn dần thời gian".

Thanh Tâm (Theo Washington Post, Xinhua, AP)