Shah chỉ huy lực lượng vượt trội về số lượng và có lợi thế chiến đấu trên sân nhà, nhưng lực lượng Mông Cổ phân tán trên khắp lãnh thổ của ông đã tạo ra tình trạng tê liệt hoàn toàn. Với ít nhất bốn lực lượng lớn của Mông Cổ hiện đang hoạt động độc lập trong biên giới của mình và hoàn toàn mơ hồ về ý định của họ, Shah đã bị đóng băng hoạt động và không thể đưa ra bất cứ điều gì ngoài sự phản kháng thụ động từ bên trong các bức tường thành của mình. Quân đội Khwarazmian lớn hơn đã trở thành một bên tham gia hoàn toàn thụ động trong cuộc chiến, không thể điều động hoặc thực hiện bất kỳ hành động chủ động nào. Người Mông Cổ, mặc dù không đông hơn, dường như có mặt ở khắp mọi nơi.
Mặc dù vậy, đội quân lớn nhất của quân đội Mông Cổ vẫn chưa được tính đến. Thành Cát Tư Hãn ở đâu? Tháng 3 năm 1220, ông bất ngờ xuất hiện ở hậu phương Ba Tư, bên ngoài thành Bukhara. Vị Hãn đã băng qua sa mạc Kyzylkum không thể vượt qua, nhảy từ ốc đảo này sang ốc đảo khác, phi ngựa theo một vòng cung dài 300 dặm để chiếm Bukhara hoàn toàn bất ngờ.
Sự kết thúc không còn lâu nữa. Bukhara thất thủ nhanh chóng, và các lực lượng Mông Cổ bị phân tán giờ đây nhanh chóng tập trung về thủ đô của Shah tại Samarkand, nơi tập hợp lực lượng dự bị của Ba Tư. Trong một kết thúc cao trào của kiệt tác, Thành Cát Tư Hãn giả vờ rút lui khỏi các công sự kiên cố của thủ đô và tàn sát đội quân phòng thủ khi nó ra khỏi cổng để truy đuổi.
“ Đánh cho sử tri Nam quốc anh hùng chi hữu chủ.”
- Quân Mông cổ dưới sự chỉ huy của Triết Biệt và Truật Xích phá vỡ phòng tuyến thung lũng Fernaga và bắt đầu chiến dịch tàn phá làng mạc, đất đai, tránh giao chiến với quân đội Ba Tư.
- Lực lương chính của Mông cổ rời trại của Thành Cát Tư Hãn ở phía bắc của hồ Balkhash và tiến quân đến bao vây thành phố Otrar.
- Thành Cát Tư Hãn chia đội quân chính của mình thành 2 mũi bắt đầu từ Otrar và vượt qua Kyzylkum, tới rìa của Shah và chiếm Bukhara.
- Cả bốn cánh quân Mông Cổ cùng tiến vào thủ đô của Shah và phá hủy những gì còn sót lại của quân đội Ba Tư.
“ Đánh cho sử tri Nam quốc anh hùng chi hữu chủ.”
Trong khoảng thời gian chưa đầy sáu tháng, Thành Cát Tư Hãn đã tiêu diệt hoàn toàn một đế chế rộng lớn và ổn định với đội quân đông hơn rất nhiều so với quân của ông. Tất cả những gì còn lại sau sự sụp đổ của Samarkand là một cuộc săn lùng để truy đuổi vị vua đang chạy trốn, và nhàn nhã tản bộ qua phần còn lại của vương quốc tan nát của ông ta, lần lượt cướp phá các thành phố. Hậu phương quân sự của Đế chế đã tan tành.
Khó có thể đánh giá thấp sự xuất sắc trong hoạt động của chiến dịch Thành Cát Tư Hãn chống lại Shah. Chiến trường rộng hơn 250.000 dặm vuông. Từ Bukhara đến khu vực khởi đầu của Genghis ở phía bắc hồ Balkhash là gần 800 dặm. Trên khoảng cách rộng lớn này, không sử dụng gì tinh vi hơn cờ tín hiệu và giao thông, quân Mông Cổ đã phối hợp bốn quân đoàn lớn, làm tê liệt hoàn toàn quân đội của Shah bằng tầm bắn, sự cơ động và độ chính xác của chúng, trước khi hội tụ để giáng một đòn chí mạng vào thủ đô.
Công nghệ của quân đội Mông Cổ - cung tên và ngựa Mông Cổ dũng mãnh - giờ đây là hiện vật của lịch sử, nhưng sự thể hiện rực rỡ về sự phân tán, sự mơ hồ trong hoạt động và sự cơ động là trường tồn với thời gian, và thật công bằng khi đặt câu hỏi liệu chúng đã từng bị vượt qua hay chưa. Điều mà Thành Cát Tư Hãn đã thể hiện với chiến dịch tuyệt vời này, mãi mãi, là sức mạnh của sự điều động phân tán để làm tê liệt trí tuệ của kẻ thù. Đế chế của Shah đã bị hủy diệt mà quân đội của ông ta không hề có một hành động chủ động nào. Đây là một cách chết hoang mang, mất phương hướng, gần như ở thế giới khác - không có gì ngạc nhiên khi nhiều kẻ thù của Thành Cát Tư Hãn tin rằng ông đến từ địa ngục để trừng phạt họ.
“ Đánh cho sử tri Nam quốc anh hùng chi hữu chủ.”
